www.frontal.ba
 

Da li ste pročitali Izvještaj Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja Srba u periodu od 1991- 1995 godine?

Naravno da niste, jer za 18 mjeseci rada, šest članova komisije,  uspjeli su da naprave izvještaj od 1250 stranica.

Danas se bavimo PRVIM poglavljem koje je „pripremao“ profesor Orjentalnih studija Darko Tanasković, a čiji je zadatak da da „Opšti istorijsku uvod“ koji je valjda neophodan da bi razumjeli stradanje Srba u Sarajevu.

Istorijski uvod profesora Tanaskovića počinje Osmanskim osvajanjem Bosne i Hercegovine tj. od 1436. godine. Na 12 stranica „Izvještaja“ stalo je 400 godina Bosne i Hercegovine pod Turcima. Svašta se tu može pročitati o osmanskom feudalnom sistemu, ustancima protiv tanzimatskih reformi, procesu islamizacije na našim prostorima, kao i faktorima koji su uzrokovali propast carstva.

Mene je posebno dojmio ova dio  „Većina bosanskih feudalnih prvaka održala je krajem 1831. i početkom 1832. godine sastanak u Tuzli i odlučila da se, ako bude potrebno, i oružjem suprotstavi sultanovoj reformi vojske i poreskog sistema, a prvenstveno namjeri da se sporne nahije prepuste Srbiji. Na čelo pobune je stao ugledni i ambiciozni kapetan iz Gradačca, Husein-beg Gradaščević, po čijem imenu je ovaj značajan događaj iz istorije Bosne i Hercegovine i poznat.“

Prvo mi nije jasno zašto je 400 godina pod Turcima stalo na 12 strana, a 40 godina pod Austrougraskom na čak 39, a još je veće nedoumica kakve veze ima ustanak u Hercegovini iz 1882. godine sa stradanjem Srba u Sarajevu 90-ih godina 20. vijeka

Priznajem da sam glup jer nikako ne mogu da nađem vezu između ustanka „Zmaja od Bosne“ sa stradanjem Srba u Sarajevu 90-ih godina 20. vijeka?

Nakon Osmanlija na 39. strana obrađuje se 40 godina Austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine. Tu možemo da pročitamo kakav je odnos Benjamin Kalaj imao sa katoličkom i pravoslavnom crkvom, ali i kako se odnosio prema muslimanima.

Svidio mi se pasus u kome se kaže „Muslimani i Srbi pobunili su se još jednom protiv okupacionih vlasti. Dogodilo se to 1882. u Hercegovini, gdje su još uvijek bile svježe uspomene na veliki ustanak iz 1875/1876, a dodatno nezadovoljstvo je bilo izazvano uvođenjem novih poreskih obaveza i dažbina za najsiromašnije, pretežno seljačke slojeve stanovništva, kao i pominjanim zakonom o opštoj vojnoj obavezi svih podanika Monarhije u BiH.“

Prvo mi nije jasno zašto je 400 godina pod Turcima stalo na 12 strana, a 40 godina pod Austrougraskom na čak 39, a još je veće nedoumica kakve veze ima ustanak u Hercegovini iz 1882. godine sa stradanjem Srba u Sarajevu 90-ih godina 20. vijeka.

O Bosni i Hercegovini u Kraljevini Jugoslaviji i u Drugom svjetskom ratu napisano je 16 strana, a period socijalizma je stao na 25 strana.  

I tako profesor Tanasković napisa 157 strana istorije Bosne i Hercegovine iako on nije istoričar.

Da li se uopšte može objasniti stradanje Srba  u i oko Sarajeva u toku rata nekim događajima od prije 100 ili 300 godina?

Mogu prihvatiti da je profesor Tanasković ekpert za Osmansko carstvo, ali nisam siguran da je baš toliko kompetentan da piše istoriju Bosne i Hercegovine pod Austrougarskom carevinom i dvije Jugoslavije. Dobro pisao je to možda neko drugi, on je samo „pripremio“.

No dobro, problem je mnogo ozbiljniji od same kompetentnosti „pripremirača“?

Da li se uopšte može objasniti stradanje Srba  u i oko Sarajeva u toku rata nekim događajima od prije 100 ili 300 godina?

Naravno da ne mogu, osim ako tu istoriju ne „prilagodite“ datom političkom trenutku i na taj način istorijske činjenice pretvorite u mitove i legende.

Da li ovako prezentovana istorija može da objasni sve što se Srbima dešavalo tokom posljednjeg rata u Bosni i Hercegovini?

Naravno da ne može, jer odnos prema Srbima tokom rata nije bio jednak u Sarajevu, Tuzli, Mostaru, Bihaću i to je variralo od  grada do grada, od regiona do regiona i najviše je zavisilo od pameti lokalnih ratnih lidera i njihove spremnosti da zaštite manjine.

Pa čemu onda služi ovaj gigantski uvod?

Na kraju krajeva, sve to treba da bude opravdanje za ponašanje Srba iznad Sarajeva tokom rata

Meni je najbliža ideja da je ovaj istorijski uvod bio potreban, ne da bi shvatili ponašanje Bošnjaka prema Srbima u Sarajevu, već da bi shvatili težak položaj Srba u Bosni i Hercegovini od Turaka do danas, da bi pokazali da je Republika Srpska prirodna težnja srpskog naroda za sigurnošću i da je Sarajevo jednako srpsko, kao i bošnjačko. Na kraju krajeva, sve to treba da bude opravdanje za ponašanje Srba iznad Sarajeva tokom rata.

Profesor Tanasković nije napisao ništa novo, ni drugačije, jer ovu patriotsku istoriju smo slušali tokom 90-ih, potom na suđenjima u Hagu i koju sada afirmiše Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženja nestalih lica i vlasti Republike Srpske.

Ali kakve veza sve to ima sa stradanjem Srba u Sarajevu 90-ih?

Stavovi izrečeni u ovom tekstu odražavaju autorovo lično mišljenje, ali ne nužno i stavove DEPO Portala.

(Frontal.ba/DEPO PORTAL/ad)