Piše: Žana Gauk, Žurnal.info
Samo “Dnevni avaz”, “Oslobođenje”, “Glas Srpske”, “Nezavisne novine”, “Alternativna televizija” i “Večernji list”, privatni mediji koji ne odustaju od podrške vlastima ili “patriotskog stava” u doba pandemije korona virusa, sliku o njima kreirali su za 2.214.974 KM.
U ovom poretku ubjedljivo prednjači “Dnevni avaz”, ministra bezbjednosti BiH Fahrudina Radončića, koji je 2012. godine vlasništvo nad svojom kompanijom navodno prebacio na bivšu suprugu Azru. “Avaz” i “Avaz-roto press” tokom 2018. i 2019. godine sklopili su 563 tenderska ugovora vrijedna ukupno 670.301 KM.
Radončići su 2018. godine dobili 270 ugovora teških 335.386 KM, a godinu kasnije 293 vrijedna 334.921 KM. Zanimljivo, ugovori su 550 puta sklopljeni direktno, bez učešća drugih medija.
Najunosnije poslove 2018. “Avaz-roto pressu” donijela je Lutrija BiH - 116.955, zatim Opština Novo Sarajevo – 24.000 KM, “BH Pošta” – 23.355, a direktnim pogodbama i Opština Centar, Razvojna banka BiH, Dom zdravlja Kantona Sarajevo… U godini kasnije identične ugovore Radončiću su dodjeljivali i Lutrija i "BH Pošta", a sa 12.870 KM “Avaz” će kroz oglašavanje podržati i Ismir Jusko, bivši ministar za boračka pitanja u Vladi Kantona Sarajevo, koji je inače kadar Radončićevog SBB-a.
Dobrim tenderskim ugovorima može da se pohvali i “Oslobođenje”, koje je, zbog krize izazvane pandemijom, prije nekoliko dana otpustilo desetak novinara. Kroz 854 ugovora ovom mediju u vlasništvu Muje Selimovića doznačeno je 542.075 KM, 242.974 KM tokom 2018. i 299.101 KM u 2019. Čak 818 ugovora za oglašavanje i promovisanje sklopljeno je direktno.
Klijenti – razni, od Opštine Novo Sarajevo sa 12.000 KM, preko Međunarodnog aerodroma Sarajevo sa oko 7.000, kantonalnog Ministarstva za boračka pitanja – 13.500, pa do “BH pošte” – 11.000. Sebija Izetbegović ne bira Radončića, ali Klinički centar univerziteta u Sarajevu, na čijem je čelu, “Oslobođenju” oglase rado plaća oko 6.000 KM.
Ni mediji u Republici Srpskoj nisu imuni na javni novac. “Glas Srpske” i "Nezavisne novine", u vlasništvu porodice Željka Kopanje, koji je preminuo 2016. godine, ne prezaju od pohvala na račun aktuelne vlasti. Sve to znaju i da tenderski unovče. Osim šestocifrenih finansijskih injekcija, koje je u ove dvije medijske kuće proteklih godina ubrizgavala Vlada Republike Srpske, marketing službe revnosno teftere i 584.752 KM, koliko su vrijedni ugovori za oglašavanje u 2018. i 2019. godini.
“Glas Srpske” je kroz 317 tendera inkasirao 341.829 KM, dok je “Nezavisnim novinama” iz raznih javnih budžeta na 161 tenderu bilo namijenjeno 242.923 KM. Direktnih dilova za “Glas” bilo je ukupno 221, za “Nezavisne” 131.
“Glas Srpske” tenderski su pomagali Gradska uprava Doboj – oko 10.000, Rudnik i Termoelektrana Ugljevik – oko 6.000, Elektroprivreda RS – 42.120, Zavod za zapošljavanje RS – oko 30.000, Hidroelektrane na Drini – 8.775, na Vrbasu – 5.850… U godini kasnije hiljade maraka javnog novca uglavnm su dolazile iz istih budžeta – Lutrije RS, raznih ministarstava, zavisnih preduzeća Elektroprivrede RS, ali i onog matičnog, Republičke uprave za geodetske i imovinsko-pravne odnose, u milionske dugove potonulih “Željeznica RS”.
Ako su cifre premašile zakonski iznos od 7.000 KM za direktne sporazume, tu su bila pregovaranja bez obavještenja za javnost.
Publici “Nezavisnih novina” obraćala se Investiciono-razvojna banka Republike Srpske kroz za oglašavanje namijenjenih 15.000 KM, a ovaj medij hvalio je Univerzitetski klinički centar RS i direktora Vladu Đajića po tenderskoj cijeni od 17.200 KM. “Nezavisne” su odgovarale i Hidroelektrani na Vrbasu, koja bez obavještenja javnosti, dodjeljuje ugovor težak 12.700 KM. Direktnim sporazumima vrijednim oko 7.000 KM u 2019. godini dale su prostor Hidroelektrani Dabar, gradonačelniku Bijeljine Mići Mićiću…
I banjalučkoj Alternativnoj televiziji, nakon što je okrenula leđa novinarskoj alter sceni, dobro ide trošenje novca građana. Samo za oglašavanje institucije, javna preduzeća i ustanove, kroz 43 tendera, za dvije godine dale su 308.324 KM.
Samo HE na Drini i Vrbasu, kao i Elektrodistribudija Pale tokom 2018. godine oglase su platile po 35.000 KM. Slični ugovori potpisani su i naredne godine.
U knjigu klijenata upisana su razna šumska gazdinstva, Grad Trebinje, UKC RS, Garantni fond RS, Aerodromi RS, ali i Predsjedništvo BiH u kojem kao član, po vlastitoj potrebi sjedi Milorad Dodik.
Akcije ove medijske kuće kupio je vlasnik „Integral inženjering“ imperije i kum Dodikov, Slobodan Stanković. U vlasničkoj stukturi medija navedena je, između ostalog, “Integra inženjering”, koju vodi Stankovićeva supruga Slavica. Tajkunske saradnje i promocija SNSD-ove vlasti dodatno je učvršćena kada je početkom marta 2019. suvlasnik ATV-a postao Mile Radišić, vlasnik “Grand Tradea”. On je otkupio udio Slaviše Krunića, vlasnika kompanije „Sector Security“, koji je mjesec i po dana nakon toga svirepo ubijen.
Radišić, inače Dodikov kum, manipulišući cijenom akcija Medicinske elektronike na Banjalučkoj berzi, kupio je njenu zgradu za tri miliona KM. Zbog toga je osuđen na trogodišnju robiju. Tokom 2018. zgradu nadomak Medicinske elektornike prodao je „M:telu“, a nezvanično, dobio je 65 miliona KM.
Prema informacijama koje se kriju od javnosti, iza Alternativne televizije zapravo stoji porodica Dodik. Dobro upućeni izvori Žurnala navode da se sin Milorada Dodika, Igor Dodik, pojavljivao na sastancima sa pojedinim uposlenicima kao predstavnik kapitala Stankovićeve imperije.
“Večernji list”, glasilo HDZ-a Dragana Čovića, takođe tenderski dobro posluje. Za dvije godine zavedeno je 108 ugovora vrijednih 109.522 KM. Od tog broja čak 94 su sklopljena direktno.
Opština Grude, Razvojna banka Federacije BiH, Sveučilište u Mostaru, Opština Jablanica, Elektroprivreda Hrvatske zajednice Herceg-Bosne, Centralna izborna komisija, Državna agencija za istrage i zaštitu SIPA, Predsjedništvo BiH, Obavještajno-bezbjednosna agencija, Granična policija… su klijenti s kojima su ugovori potpisivani mahom direktno.
(Žurnal.info/DEPO Porta/ak)