Piše: Siniša Lazić

Tsui Hark se nakon godina loših filmova i življenja od stare slave napokon iskupio, i snimio, vjerovatno, svoj najbolji film u posljednje dvije decenije.

“Detectiv Dee and the Mystery of Phantom Flame “, je spoj detektivske priče i odlične atmosfere gdje je šerlokovski zaplet samo okvir za seriju rediteljskih postupaka koji se odlikuju mjestimično kvalitetnim dramskim situacijama (ali samo pri kraju), vizuelnim kvalitetom i eksplozivnom  koreografijom. Vještom izgradnjom atmosfere “Detective Dee “, podsjeća na Shaw Brothers filmove sedamdesetih, gdje su u okviru Martial Arts univerzuma većina priča, zapravo, bile detektivski zapleti.

“Detective Dee”, je ipak, žanr za sebe, radnja se ne dešava u Jianghu, pa i nije klasični wuxia pian, već detektivsko priča sa elementima natprirodnog koju Tsui Hark jako dobro balansira između fantazije i istorijskog spektakla.

Priča je smještena u 689. godinu, za vrijeme vladavine Dinastije Tang, imperatorka Wu (Carina Lau), samo što nije inaugurisana na upražnjeni tron kao prva žena imperator u istoriji. U njenu čast se gradi monumentalni kip Bude, koji je smješten tik uz Imperijalni sud i mora da bude završena prije inauguracije . Nakon što su dva vladina službenika misteriozno izgorjela, Imperatorka Wu, istragu povjerava čuvenom detektivu Deeu (Andy Lau), koji  je u zatvoru zbog zavjere protiv imperije. U istrazi mu se pridružuje Shangguan Jing’er (Bingbing Li) sa kojom  prolazi pravi rollercoaster avanture i akcije, od posjeta katakombama u podzemlju do susreta sa četvoronogim duhovnicima.

Detective Dee je baziran na autentičnoj ličnosti epohe, Di Renjieu, istražitelju i borcu protiv korupcije iz 7v. koji je stekao popularnost upravo u vremenu turbulencija Tang dinastije.

Tsu Hark konstruiše vrlo dobar zaplet koji insistiranjem na najsitinijim pojedinostima i brzim ritmom uspjeva da prevaziđe i određene nedostatke i nelogičnosti u scenariju. Hark u svom tipičnom maniru nastoji da detaljima obogati karaktere, naročito Andy Laua koji sjajno iznosi lik.
On svoje umijeće pokazuje na sitnim detaljima, rješenjima u vođenju neobičnih likova (Richard Ng, u svom karakterističnom slaptick momentu) i kontrolisanja glumaca, nekim postupcima od ranije koji i dalje funkcionišu.

Ipak, film na momente gubi na tempu i postaje statičan ali ga sjajna vizuelnost izvlači. Spoj zanimljive priče, sjanog dizajna i neobičnog pripovjedanja (prenatrpanog detaljima), doveo je do toga da drama sve do posljednjih dvadesetak minuta skoro izostane. Međutim, u filmu postoji sasvim dovoljno sjajnih akcionih scena da sve to ipak bude gledljivo.

Akcinone sekvence su odrađene vrlo precizno i kompetentno. Čini se da je napredak tehnologije i uvođenje novih produkcionih okolnosti, paradoksalno, jako odmogao starijim autorima svojom jednostavnošću u izradi specijalnih efekata. Harku kao perfekcionisti koji voli da svaki aspekt produkcije drži pod kontrolom je samo pomoglo u uštedi vremena . Tsui Hark je jedan od rijetkih reditelja koji akciju smatra umjetničkom formom (većina reditelja ni ne prisustvuje snimanju akcionih scena), što je veliki plus za njega.

I ovdje CGI radi punom parom, mada, mnogo manje u borilačkoj koreografiji za koju je zadužen Sammo Hung koji je konzistentno na najvišem nivou bez obzira radio žicu ili prizemljenu akciju. Jedina scena u kojoj se pretjeralo sa efektima je obračun između Andy Laua i Bingbing Li. Na trenutke CGI više liči na 3D animciju (scena sa jelenima) mada to ne smeta mnogo ukupnom ugođaju.

Azijski filmaši su majstori da cijede suvu drenovinu u vremenu kada američki blokbasteri koštaju ne manje od $200 miliona, zvuči nevjerovatno da je “Detective Dee” snimljen  sa navodnim budžetom od samo  $13 miliona. Budžet nije smetao da se napravi izuzetno zanimljiva scenografija koja čak i prevazilazi mnogo skuplje filmove epohe po svom dizajnu i funkcionalnosti u okvirima priče.

U odnosu na Holivud koji vođen logikom zarade obično nastoji da angažuje što kvalitetnije reditelje za akcione filmove smatrajući ih osnovom mainstream repertoara, producenti iz Hongkonga su drugačije doživljavali svoj mainstream i favorizovali su filmove sa većim umjetničkim pretenzijama. Stvari se polako mijenjaju.
Dok su njegovi sunarodnici Ang Lee ili Zhang Yimou, imali tendencuju da stvaraju monumentalna i krucijalna epska djela sedme umjetnosti, Tsu Hark je producirao i režirao uglavnom akcione filmove i nije odustajao od svoje žanrovske opredjeljenosti.

Tsui Hark spaja stilizaciju holivudskog filma (prvi u novom talasu azijski reditelja koji se skolovao u Americi), kroz film se cijelo vrijeme prepliću realizam i bajka, sa prepoznatljivim senzibilitetom hongkongškog  filma na planu ritma i odnosa prema fantastičnom koje ima značajnu ulogu ne samo kao ambijent već i kao činilac u priči.

Objektivno, tek je Tsui Hark uspio da u velikom dijelu napravi skoro idealan spoj za kojim su tragali reditelji devedesetih kada su pokušavali da se izbore sa fikcionalizacijom istorijskih ličnosti i rekonstrukcijom wuxia novela. Tsu Harkov problem je u tome što u detektivskom ključu ne ide do kraja, vjerovatno zbog odnosa prema istorijskom kontekstu, a opet, ni same istorijske likove ne prikazuje faktografski već pokušava da je ih unaprijedi kroz žanrovske konvencije, što za posljedicu ima više fikcije nego što je potrebno. Uzimajući u obzir sve njegove vrline i mane, taj spoj, na kraju se dobro drži. Zbog svega navedenog svakako da je “Detective Dee and the Mystery of Phantom Flame “, bitan kao nastavak svega onoga što su ranije pokušavali, prije svih, Ching Siu Thung, Ronny Wu i Wang Ching .

(BLIN MAGAZIN/đk)