Piše: Siniša Lazić

Iz azijske kuhinje smo navikli na svakojaka iznenađenja. Bilo da se radi o japanskim ekstremima ili hongkongškim adrenalinskim akcijašima, uvijek su dizali ljestvicu više u odnosu na sterilni i predvidljivi Holivud. Glavna tema u fanovskim krugovima protekle godine je bio indonežanski borilački film iz ruku velškog reditelja na privremenom radu u Indoneziji Gareth Evansa. Hajp se pokazao tačnim, The Raid: Redemption isporučuje u mnogo većim količinama nego što sam mogao da pretpostavim.

Setap za priču je minimalan. Počinje pripremom racije elitne policijske jedinice na zgradu u Džakarti pune kriminalaca i najgoreg ološa koju kontroliše narko-boss Tama (Ray Sahetapy) iz ugodne pozicije petnaestog sprata sa svojim pomoćnicima Mad Dogom (Yayan Ruhian) i Andijem (Donny Alamsyah). Policajci odmah upadaju u zgradu, što je jako dobro, jer u ovakvim filmovima gdje je priča samo u funkciji akcione postavke, dugi uvodi su nepotrebni.

Prethodno, u uvodnoj sceni, vidimo glavnog junaka Ramu (Iko Uwais), sa ženom i nerođenim djetetom, a zatim pratimo i kratku ekspoziciju u policijskom vozilu o zadacima koji specijalce očekuju. Rama je početnik i ima lični motiv zbog koga se dobrovoljno javio. Akcija počinje kada metak koga prati kamera probija vrata, i za sekund prekasno pogađa mladog stražara, što izaziva opšti haos u zgradi. Ulazi se blokiraju, svjetla se gase, specijalci upadaju u mišolovku. Lovci postaju lovina. Od tog momenta film prebacuje u petu brzinu i tempo ne pada do kraja. Specijalci kreću iz prizemlja i penjući se ka vrhu zgrade pokušavaju da eliminišu gomile razularenih plaćenika koji svi do jednog znaju da se biju, a u isto vrijeme su navođeni od strane Tamea, koji preko kamera prati svaki njihov korak.

Iako radnja brzo odmiče, pojedinačne odnose između likova saznajemo tek usput, čime se, sa jedne strane, stiče utisak ubrzanosti i haotičnosti akcije koja se zahuktava, a sa druge, redukuje priča u korist čiste akcije. Ipak, situacije se ne ređaju same od sebe, već se zaista razvijaju, što stvara istinsku tenziju. Klaustrofobična atmosfera u zgradi samo pojačava utisak i proizvodi osjećaj dodatne drame i paranoje. Fenomenalna Evansova režija u kombinaciji sa Uwaisovom koreografijom daje uznemirujući osjećaj da ste na licu mjesta.

Gareth Evans očigledno poznaje i poštuje tradiciju žanra,  i u potpunosti razumije i do maksimuma koristi kreativni potencijal koji mu nudi mali budžet i digitalna tehnologija. Vrlo mudro izbjegava CGI i videospotovštinu toliko pogubnu za  američki akcioni film. Pokreti kamere su u funkciji akcije, a shaky-cam je tu samo kad je neophodna. Evans ne koristi kratke rezove da bi prikrio nedostatke u akciju, već upravo suprotno, dugi, široki kadrovi pojačavaju utisak i akcija izgleda intenzivnije i brutalnije. Kada kažem brutalno, onda to zaista mislim - lome se kosti, sijevaju noževi i mačete, tijela lete kroz zidove, klanica, krvoliptanje i srča na sve strane. Pravo je čudo kako Uwais i Ruhian nisu ozbiljno povrijedili jedan drugog u završnom showdownu. Očigledan je uticaj Panna Rittikraia, ali ono što je kod Rittikraia i Tony Jaa tek nekoliko set pieceova, ovdje je čitav film. Bukvalno. Od prvog kadra do zadnjeg tenzija ne pada, već sve više raste, do trenutka kada pomislite da li može intenzivnije od ovoga?! I može. Kada ponestane municije, noževa i mačeta, tu su pesnice i cjevanice. Umjesto metaka pucaju kosti. Svaki kill-shot, svaki ubod nožem ili udarac pesnicom je kreativno odrađen. Nemamo repetativnu akciju koja je svojstvena i najboljim borilačkim filmovima, uprkos činjenici da se borbe  praktično ne zaustavljaju.

Osim korišćena mačeta i noževa, zatim borbe na distanci nogama, od tehnika imamo klasični Pencak Silat, Muay Thai poteze, polukružne udarce, bacanja, poluge, itd... Može se reći da je reditelj prilično eklektičan kad je izbor stilova u pitanju, mada je to i najmanje bitno, jer ovdje stila zapravo i nema. Naglasak je na intenzitetu i surovosti. Borbe su kratke i ubitačne, i ako bi morao da poredim (kao što rade svi loši kritičari) onda bi to bila kombinacija intenziteta Roberta Taia i surovosti Panna Rittikraia. Evans i Uwais su svedeniji od Rittikraia, sa manje žice (zapravo žice i nema), ali se to nadoknađuje mnogo većim brojem pokreta tokom borbi. Ono što je sjajno je da je akcija nevjerovatno uvjerljiva, bilo da se radi o kill-shotovima ili ranama od mačeta i noževa, sve je maksimalno odmjereno i savršeno precizno. Zapravo, u filmu skoro da nema ni jedne suvišne sekvence.

Tony Jaa, koji je otišao u misticizam i od njegove karijere ko zna šta će da bude, dobio je nasljednika u Iko Uwaisu, koji čak i fizički nevjerovatno podsjeća na njega. Evans je otkrio Uwaisa snimajući dokumentarac o Pencak Silatu, tradicionalnoj indonežanskoj borilačkoj vještini koju ovaj praktikuje. Uslijedila je njihova saradnja na vrlo zapaženom Merantau, koji iako ima svoje momente, nije  ni blizu intenziteta The Raida. Iko Uwais je prirodan talenet, njemu nikakva ubrzavanja ni rezovi nisu neophodni i ponekad imate utisak da su mu udarci brži i od kamere. Njegov suparnik Yayan Ruhian (uz Uwaisa, glavni koreograf u filmu) je vjerovatno najopasniji bad ass koga ste vidjeli u posljednje vrijeme. Kad je akcija u pitanju, čak je i bolji (ime Mad Dog mu savršeno odgovara), ali zbog visine njegovi pokreti nisu toliko graciozni kao Uwaisovi.

Kada su u pitanju uticaji i posvete Evans je očigledno crpio inspiraciju od ONG BAKA do Assault on Precinct 13, mada u ovom slučaju, obrnute su uloge loši momci-policajci. Film podsjeća i na old-school video igre, gdje savladavanjem nivoa koji su kako se napreduje sve zahtjevniji, dolazi do glavnog negativca. Imamo sličan koncept i u Game of Death, zvanično posljednjem filmu Bruce Leeja. Posveta je  i klasična postavka dva na jednog, preuzeta iz zlatnog doba kung fu filmova. Šljašteća krv zahvaljujući digitalnim efektima je, možda, nenamjerna posveta Shaw brothers studiju kao svetom gralu žanra. Sve ima savršenog smisla.

Da ne zaboravim da je muzička podloga iza koje stoji Mike Shinoda iz Linkin Parka vrlo interesantna i savršeno se uklapa u kompletnu atmosferu filma.
Informacije koje možemo pokupiti preko neta govore da je The Raid uvod u dvije nove produkcije, zapravo, dva planirana nastavka ovog filma. Prvi od njih , Berandal, je najavljen za sljedeću godinu, a potvrđeno je da će Uwais reprizirati glavnu ulogu.

Evans je postavio standard ispod koga se , vjerujem, neće spuštati. Isto tako, vjerujem da će se nakon The Raida, stvari u akcionom filmu morati sagledavati u novom kontekstu. Kao što je John Woo kroz svoje filmove provlačio golubove kao stilski ukras, a Yuen-woo Ping  goofy likove iz  ranih filmova stalno ponavljao, tako se nadam da će Gareth Evans potvrditi moje riječi iz uvoda, i da će pozitivno ludilo iz The Raida biti samo dobar početak. Iskreno se nadam.

BL!N MAGAZIN