www. upoznajtesvijetokonas.com

Osmansko carstvo u vremenu uspona, sve do kraja XVII stoljeća, nedvojbeno je bilo pravna država. Stvarani su gradovi, trgovački centri vezani za metropole istoka, Stvaraju se higijenske navike i općenito pristup kulturi svijeta. U periodu stagnacije, od početka XVIII stoljeća, ostali su brojni zapisi o periodu vladavine korumpirane države, a period posljednjih desetljeća u prvoj polovini XIX stoljeća, obilježio je uništavanje bosanskog muslimanskog plemstva i stanovništva.

„Demografska stradanja bosanskog autohtonog plemstva i stanovništva u vremenu Osmanskog carstva su općepoznate historijske činjenice. Zbog regrutacije muslimanske djece (devširma – od polovine XVI stoljeća) od kojih se vraćalo 2 od 10 regruttirane djece do čestih vojnih pohoda u vremenu uspona i stagnacije carstva, stoljećima je stradavao cvijet bosanske mladosti. Iz jednog mahzara upućenog sultanu iz Bosne 1738. godine, saznajemo da je početkom 1727. godine, Bosna morala otpremiti na perzijsko ratište 5.200 popisanih spahija i vojnika. Godinu dana kasnije od te vojske u Bosnu se vratilo manje od 500 ranjenih, bolesnih i iscrpljenih invalida u više neorganiziranih grupa. Četiri godine kasnije 1731/32. u Bosni se pojavila epidemija kuge koja je sa prekidima trajala oko 8 godina i od koje je „božijom odredbom“ pod zemlju otišlo oko 20.000 vojno sposobnih mladića. Početkom 1737. godine, u rat sa Rusijom na Krimu (tvrđava Ozija – danas Ukrajinski grad Očakov) upućeno je 10.000 spahija i vojnika pod zapovjedništvom Bećir-paše Čengića.

Od onih 10.000 popisanih spahija i momaka upućenih 1737. u rat sa Rusijom na Krimu, u Bosnu se nakon skoro osam godina ratovanja i zarobljeništva, uz nezainteresirano Osmansko Carstvo za njihovu sudbinu, vratilo svega 1.343 invalida, Bošnjaka

Primjetivši da u Bosni nema stanovništva Austrougarska 1737. vrši veliku koncentraciju vojske okolo Bosne. Na poziv carskog namjesnika Ali-paše Hećimoglua, bosanskom plemstvu, stiže ih oko tri stotine. Najstarijem je bila 21 godina, a najmlađem 14 godina. Ipak se na brzu mobilizaciju odazvalo oko 10.000 vojnika, od toga oko jedne petine su bili katolici i pravoslavni, veliki broj žena i svi bosanski kapetani. Svi osim Ali-paše su bili domaći ljudi. Austro-Ugarska Monarhija osvaja pogranične gradove i napada na Banjaluku (krvavi Banjalučki boj). Tako se rat između carstava svalio na leđa demografski opustošene Bosne i Bošnjaka“ – (Mustafa Imamović, Historija Bošnjaka, GIK „OKO“, Sarajevo 1998.).   

Od onih 10.000 popisanih spahija i momaka upućenih 1737. u rat sa Rusijom na Krimu, u Bosnu se nakon skoro osam godina ratovanja i zarobljeništva, uz nezainteresirano Osmansko Carstvo za njihovu sudbinu, vratilo svega 1.343 invalida, Bošnjaka – (Mustafa Imamović, isto).

U vremenu teške stagnacije i korupcije Carstva grad Sarajevo je u oktobru 1819. godine, onemogućio bosanskog vezira Mehmed Ruždi-pašu, koji je došao iz Travnika da opljačka i pogubi sarajevskog haham-bašu Mošu Danona i još deset uglednih sarajevskih Jevreja (tražeći od njih 500 kesa dukata). Na molbu za pomoć muslimanskim prvacima čestitog Rafaela Levia odazvali su se upravljači grada i oko 3.000 ljudi je provalilo zindan i oslobodilo Jevreje. Vezir je 22. oktobra 1819. godine, morao pred kadijom dati izjavu, a 248 uglednih građana na čelu sa Sejid Nurudin-efendijom (ocem čuvenog Fadil-paše Šerifovića) potpisuju mahzar protiv Mehmed Ruždi-paše. Tada je Ahdnama posljednji put potegnuta kao argument prilikom odbrane sarajevskih Jevreja.

Definitivno uništavanje bosanskog muslimanskog plemstva i ideje autonomije je bila „sječa bosanskih prvaka“ pod Omer-pašom Latasom (1851.) koja je trajala više od godinu dana

Sultan Mahmut II je već slijedeće godine, u vrijeme vezira Dželal-paše započeo uništavanje bosanskog plemstva. Od marta 1820. godine, Dželal-paša je ubio na desetine najviđenijih bosanskih ajana širom Bosanskog pašaluka.

Uništavanje ostataka plemstva je nastavljeno (1831/32.) i u četvrtoj deceniji XIX stoljeća, kada su bosanski ajani pod vođstvom Husein-kapetana Gradaščevića pokušali da očuvaju svojevrsnu konfederaciju uz očuvanje sultanovog suvereniteta u Bosni.

Definitivno uništavanje bosanskog muslimanskog plemstva i ideje autonomije je bila „sječa bosanskih prvaka“ pod Omer-pašom Latasom (1851.) koja je trajala više od godinu dana.

Sjajni Veliki vezir Topal Osman-paša (1860-1869.) je nakon pogroma gradio puteve, pošte, pilane, štampariju, Sarajevsku pivaru, Konak, vojnu i civilnu Hastahanu, vojnu kasarnu (današnji kampus UNSA), školovao prve ljekare… Za njegovu smjenu se zainteresirala Rusija preko svog generalnog konzula u Sarajevu. Veliki veziri nakon njega nisu u Bosni ostavili traga.

Na početku modernog doba (vrijeme A-U Monarhije) bosansko društvo je po popisu iz 1879. godine, brojalo 1,158.164 stanovnika, od kojih 38,73% muslimana, 42,87% pravoslavnih, 18,08% katolika i ostatak ostali. Po prethodnom popisu bosanske provincije iz 1870. godine (vrijeme Osmanskog carstva), popisano je 1,746.399 stanovnika. Prema vjerskoj strukturi bilo je 49,82% muslimana, 36,42% pravoslavnih, 12,62% katolika i oko 0,3% ostalih. U odnosu na popis iz 1879. popisano je 588.235 stanovnika manje jer je Novopazarski sandžak koji je brojao 236.092 stanovnika, ostao u Osmanskoj državi. Uz to se pojavljuje manjak od 352.143 muslimanskih stanovnika, već tada Bosne i Hercegovine koji su se iselili između ta dva popisa. 

Na početku modernog doba (vrijeme A-U Monarhije) bosansko društvo je po popisu iz 1879. godine, brojalo 1,158.164 stanovnika, od kojih 38,73% muslimana, 42,87% pravoslavnih, 18,08% katolika i ostatak ostali

Vidljivo je da je u tim vremenima Osmansko carstvo trgovalo sa cjelokupnom imovinom i stanovništvom carske pokrajine Bosne koje se iselilo uglavnom u današnju Tursku. Tim iseljenicima je bio zabranjen povratak u BiH u vremenu Austro-Ugarske Monarhije i Kraljevine Jugoslavije, a zabrana povratka je dignuta tek u vremenu Titove Jugoslavije.

Bilo bi kako je bilo, da se navedeni popis iz 1879. godine nije pojavio i u savremeno doba u tabelama pod nazivom Etnoreligijska ispunjenost Bosne i Hercegovine 1879-1991. u djelu autora Robert J Donia, John V. A. Fine-a (Bosna and Herzegovina: A Tradition Betrayed, London 1994.). Djelo je zanemarilo navedeni tragični egzodus 352.143 stanovnika Bosne islamske vjeroispovijesti, koji se dogodio između navedena dva popisa (1870-1879.). Na osnovu takvih kriterioloških propusta na štetu bošnjačkog naroda, a preko Kontakt grupe (Velika Britanija, Francuska, Njemačka, SAD i Rusija) određeno je Bošnjačko-hrvatskoj federaciji 51% teritorije BiH – (Bakir Tanović, Ko je vlasnik Bosne i Hercegovine, EMINEX Zagreb, 1995.).

Sličnom „metodologijom“ se danas zagovara doći do vjerske strukture vlasnika zemlje. Prema historijskom pravu državno zemljište je pripadalo svim tadašnjim stanovnicima. Prihvatanjem popisa stanovništva 1879-1991. godine, uz prešućivanje prethodnog popisa iz 1870. godine, prihvata se i neprihvatljiva „statistika“ koja zanemaruje navedeni egzodus iz Bosne uz direktno učešće nekadašnja tri velika carstva (austrijsko, kojem je na Berlinskom kongresu pripala Bosna; osmansko koje je trgovalo cjelokupnom teritorijom i stanovništvom i rusko, kojem je tada pripao Krim). Taj egzodus iz Bosne ima za posljedicu danas u Turskoj više od četiri miliona bošnjačkih potomaka. Posljedice takvih „statistika“ su rezultirale otimanjem „turske“ zemlje početkom XX stoljeća, u vremenu Kraljevine SHS, pa sve do Kontakt grupe na kraju XX stoljeća, a kulminiraju danas, na početku XXI stoljeća.

Etnička podjela teritorije BiH na dva entiteta 51 : 49% + BD(?!) je rezultat neprihvatljivih kriterioloških propusta koje je opet prihvatila Kontakt grupa, a na štetu bošnjačkog naroda

Današnja etnički podijeljena Bosna i Hercegovina je po presudama ICTY-a u Hagu rezultat Udruženog zločinačkog poduhvata susjeda – UZP, zločina protiv čovječnosti, etničkog čišćenja stanovništva i genocida. Etnička podjela teritorije BiH na dva entiteta 51 : 49% + BD(?!) je rezultat neprihvatljivih kriterioloških propusta koje je opet prihvatila Kontakt grupa, a na štetu bošnjačkog naroda. U istom trenutku EU regije određuju prirodno-geografske, historijske, ekonomske, saobraćajne… karakteristike.

Ova kolumna je nazvana po Makovoj pjesmi "Zapis o vitezu" koja se završava stihom: Zapitaj sad za ime njegovog gospodina; Da djela mu bješe nevjerstvo; I ime da bješe mu zlo; To samo se; Sada; Zna 

Stavovi izrečeni u ovom tekstu odražavaju autorovo lično mišljenje, ali ne nužno i stavove DEPO Portala.

(DEPO PORTAL/ad)