www.upoznajtesvijetokonas.com

Ove godine, na Dan savezničkog iskrcavanja u Normandiji (Operation Overlord, 6. juna/lipnja 1944. godine) ili Dan D, pomenuće se poimenice samo pet savezničkih komandanata: Ruzvelt (Frankllin Delano Roosevelt), Staljin (Josif Visarionović Džugašvili), Čerčil ((Winston Churchill), De Gol (Charles de Gaulle) i Tito (Josip Broz), od kojih je Tito bio jedini vrhovni komandant savezničkih snaga koji je ranjen u Drugom svjetskom ratu. 

Narodno-oslobodilački pokret – NOP, je bio najveći internacionalni antifašistički pokret u Evropi u vremenu Drugog svjetskog rata. Sve odlučujuće neprijateljske ofanzive na teritoriji Jugoslavije su vođene u Bosni i Hercegovini, koja je podnijela, nesrazmjerno svojoj veličini, najveće žrtve na Balkanu.

Josip Broz Tito jedan od pet savezničkih komandanata u Drugom svjetskom ratu – fotografija iz 1942. godine

Totalitaristička fašistička tvorevina nazvana Nezavisna država Hrvatska – NDH, sa poglavnikom bosanskog porijekla Antom Pavelićem, je pod vojnom upravom Njemačke (na sjeveru) i Italije (na jugu) napravila holokaust nad Jevrejima, genocid na Srbima i „neutralnim“ muslimanima koji su prevedeni u Hrvate islamske vjere („hrvatsko cvijeće“). Teror je vršen po Zakonu o rasnoj pripadnosti, nad nearijevcima (Jevreji, Romi, Kalmici, Tatari, Armenci, Perzijanci, Arapi, Malajci, Crnci…) i Srbima koji su po navedenom Zakonu pripadali arijevcima. NDH je ljude ubijala u logorima u Jasenovcu, Staroj Gradiški, Đakovu, Osijeku, Gospiću, Lepoglavi, Koprivnici, Loboru, Kerestincu, Jastrebarskom, Pagu, Vitezu…

Sve odlučujuće neprijateljske ofanzive na teritoriji Jugoslavije su vođene u Bosni i Hercegovini, koja je podnijela, nesrazmjerno svojoj veličini, najveće žrtve na Balkanu

Polovinom 1941. godine, slijedi četnički genocidni dokument pod nazivom Homogena Srbija, koji je konkretizovan u instrukcijama Draže Mihailovića četnicima u Crnoj Gori i komandantima limskih četničkih odreda. Tako se ubrzo moglo dogoditi da je Srbija bila prva evropska zemlja koja se pohvalila da je očišćena od Jevreja (Judenfrei – slobodni od Jevreja), a muslimfrei je bio u punom jeku. Režim Milana Nedića u Srbiji je Jevreje i Rome ubijao u tri logora u Beogradu, i po jednom u Zrenjaninu, Nišu, Šabcu, Pančevu i Paraćinu. 

Potrebno je pomenuti da je Republika Srbija početkom XXI stoljeća pokrenula sudske procese rehabilitacije ratnih zločinaca iz Drugog svjetskog rata Draže Mihailovića, Nedića, Ljotića i dr., a da se u Republici Hrvatskoj partizani u velikoj mjeri nacionaliziraju. Svi ti masovni zločini su sa druge strane jačali NOP na čelu sa  Komunističkom partijom Jugoslavije, koja je na početku rata brojala oko 11 hiljada članova (rat preživjelo oko četiri hiljade članova) i koja mu je dala narodnu, sekularnu, intelektualnu, stalešku i svaku drugu potrebnu širinu. 

NOP je na teritoriji Bosne i Hercegovine već 1942. godine, vojno kontrolirao jedinu slobodnu teritoriju u okupiranoj Evropi, nazvana Bihaćka Republika, koja je bila veća od današnje Švicarske. Već u jesen 1942. godine, u Bihaću je održano Prvo zasjedanje Antifašistićkog vijeća narodnog oslobođenja Jugoslavije – AVNOJ. Zasjedanjima AVNOJ-a su prethodili republički ZAVNO-i. Slijedeća, 1943. godina, je bila vrijeme najvećih neprijateljskih ofanziva (Jablanica i Sutjeska) koje su za cilj imale uništenje NOP-a, ali i godina Drugog zasjedanja AVNOJ-a u Jajcu.

Prvo zasjedanje AVNOJ-a u Bihaću u jesen 1942. godine – likovni umjetnik Ismet Mujezinović uz pomoć sekretara SKOJ-a Bihaćke Republike i grupe omladinskih rukovodilaca je dizajnirao salu

U Bitki na Sutjesci (Operacija Schwarz) najveći broj boraca je bio sa područja Hrvatske (8.925 boraca od čega 5.195 iz Dalmacije). Iz Bosne i Hercegovine u bitki je učestvovalo 8.293 borca, iz Crne Gore 3.337, Srbije 1.492, Makedonije 21, Slovenije 19 i iz inozemstva 38 boraca. U Bitki na Sutjesci (od 15. maja/svibnja do 16. juna/lipnja 1943.), ukupno su poginula 7.454 borca (597 žena, od kojih su 352 bile bolničarke). NOP je Drugi svjetski rat završio sa preko 850 hiljada boraca. Naravno, za pobjedu u Drugom svjetskom ratu su bile odlučujuće uloge i ogromne ljudske žrtve velikih sila pobjednica.

U zemlji se živjelo sigurno, a uz mnoge zakone socijalne zaštite i spokojno. Nesvrstana politika je zemlji obezbijedila ugled u svijetu kakav do tada nikada nije imala. Nevjerovatni ugled zemlje je bio vidljiv na sahrani Tita u Beogradu 1980...

Period nakon Drugog svjetskog rata je obilježila apsolutistička, doživotna vladavina Josipa Broza Tita, kontroverzne samozatajne lične biografije, koja je ostala zapamćena kao jedna od najstabilnijih i prosperitetnih epoha u historiji našeg šireg regiona. Ustavnim reformama, krajem šezdesetih i početkom sedamdesetih godina, je omogućen razvoj Bosne i Hercegovine u skladu sa njenim univerzalnim, multikonfesionalnim vrijednostima, koje prevazilaze svaki pokušaj teritorijalnog ekskluziviteta narodnih zajednica.

U zemlji se živjelo sigurno, a uz mnoge zakone socijalne zaštite i spokojno. Nesvrstana politika je zemlji obezbijedila ugled u svijetu kakav do tada nikada nije imala. Nevjerovatni ugled zemlje je bio vidljiv na sahrani Tita u Beogradu 1980. godine, kojoj je prisustvovalo 15 kraljeva, prestolonasljednika i prinčeva, 46 predsjednika i potpredsjednika država, 30 predsjednika i potpredsjednika vlada, 13 predsjednika i potpredsjednika skupština, 90 ministara i sekretara ministarstava, 21 generala, admirala i pukovnika, 70 ambasadora, 85 predsjednika ili predstavnika političkih partija ili pokreta… Takva sahrana jednog državnika nije viđena nikada, u čitavoj historiji svijeta do danas.

Spomenik Bitki na Sutjesci u danas devastiranom NP Sutjeska

Belle epoque u Evropi i u Bosni i Hercegovini (mirnodopsko razdoblje francuske historije od 1871. do 1914. godine) je okončano Sarajevskim atentatom 28. juna 1914. godine, koji je bio povod za početak Prvog svjetskog rata. Kraj XX stoljeća u Evropi je okončan srednjovijekovnom opsadom multinarodnog grada Sarajeva 1992/95. godine, a Bosna i Hercegovina je poprište ratne pljačke od strane susjednih novoformiranih zemalja. Prethodno je razoružana bosanskohercegovačka Teritorijalna odbrana – TO, a uz podršku velikog dijela evropske internacionalne zajednice je uveden embargo na isporuku oružja i ekstremno uspješno zloupotrijebljen milenijski multinarodni karakter zemlje.

Ratnu pljačku provodi postkomunistička, polpotovska poluinteligencija (Pol Pot radikalni kambodžanski komunista) sa ciljem prisvajanja društvene i državne imovine i teritorija – (definicija Bogdana Bogdanovića, akademika i gradonačelnika Beograda, sa kojom se složila historičarka Latinka Perović u knjizi Dominantna i neželjena elita, Dan Graf, Beograd, 2015.).

Rezolucija UN o ratnom genocidu u Srebrenici i obilježavanje Operacije Overlord 6. juna 2024. godine, u Normandiji, su civilizacijske poruke svijeta

Početkom XXI stoljeća evropsko ratno poprište pomaknuto je na Bliski Istok, potom u Ukrajinu i odnedavno u Palestinu. One snage koje i dalje potiču etničku teritorijalizaciju i onemogućavaju integraciju Bosne i Hercegovine u vojni savez NATO i EU, i dalje žele zadržati meko jezgro u srcu Evrope kao evropsko i svjetsko pitanje. 

Presudama Suda za bivšu Jugoslaviju i Ruandu i Mehanizma za međunacionalne krivične tribunale u Hagu utvrđeno je da u Bosni i Hercegovini nije bio građanski rat, već Udruženi zločinački poduhvat susjednih zemalja uz prećutnu podršku evropskih sila. Uništeni su „Privredni adresari SFRJ“ do 1992. godine, a politički prijepori i hibridni rat u Bosni i Hercegovini se i dalje vodi zbog imovine, posebno državne imovine koja pripada svim građanima Bosne i Hercegovine na jednak način.

Rezolucija UN o ratnom genocidu u Srebrenici i obilježavanje Operacije Overlord 6. juna 2024. godine, u Normandiji, su civilizacijske poruke svijeta. Čovječanstvo pa tako ni naša zemlja ne može opstati bez poštivanja internacionalnog pravnog okvira koji korijeni još od Westfalskog mira (1648.) kojim je prvi put u Evropi uspostavljen sustav međunacionalnog prava. Sustav počiva na principima suvereniteta, jednakosti, poštivanja međudržavnih ugovora i nemješanja u unutrašnja pitanja druge države, a ne na gruboj sili i pravu jačega da uređuje odnose među državama. Međunacionalno pravo je najjače i najubojitije oružje koje danas posjeduje država Bosna i Hercegovina.

Za pisanje kolumne korišteni su dijelovi iz moje posljednje knjige Bosna i Hercegovina – kulturna kapija Evrope.

Stavovi izrečeni u ovom tekstu odražavaju autorovo lično mišljenje, ali ne nužno i stavove DEPO Portala.

(DEPO PORTAL/ad)