Izvor: Al Jazeera Balkans/ Snježana Mulić-Softić

Privatni detektivi u regiji više nisu samo nedostižni likovi iz kriminalističkih filmova, odjeveni u baloner mantile sa visoko dignutom kragnom, šeširom čiji obod skriva oči, cigaretom u ustima kojoj ne vidimo žar jer je brižljivo zaklonjena dlanom, i dvogledom o vratu iza kojeg škilje dok se šunjaju iza nekog grma, već profesionalci  koji postoje u skoro svakom većem gradu i čije usluge je moguće zatražiti u bilo koje doba dana i noći.

Mada ne izgledaju poput gore opisanih likova, jer bi ih onda svi lako prepoznali i bili bi apsolutno neučinkoviti, detektivi iz regije ponekad imaju i zanimljivija iskustva od svojih “kolega” sa filma, a mušterija im, kažu, nikad ne nedostaje.

Privatne detektive podjednako angažiraju i građani i kompanije, i muškarci i žene, i obični "nevidljivi" građani i javne ličnosti, a za širok dijapazon usluga.

'Medena zamka'

“Klijenti nas često zovu zbog istraga o bračnim neverstvima, kao i provera budućeg partnera. Danas smo svedoci sve većeg broja razvoda, a osnovni uzrok je preljuba, tako da tu posla ima uvek. Takođe izuzetno je aktuelno poligrafsko testiranje - često je našim klijentima lakše da umesto tajnog praćenja, koje može da potraje, lice prema kome gaje sumnje, testiraju na 'detektoru laži' i brzo dobiju rezultate. Poligrafsko testiranje je aktuelno za fizička, ali, u velikoj meri, i za pravna lica, gde firme testiraju svoje radnike, klijente, kao i lica na odgovornim funkcijama.

Zatim su tu poslovne i korporativne istrage, ozbiljni i moćni klijenti. Proverava se sve - poslovni partneri, ortaci, saradnici, radnici kao i konkurencija u branši, ali radimo i proveru bolovanja. Maloletnička delikvencija je uvek aktuelna. Često sprovodimo detekciju i 'čišćenje' prostorija od prislušnih uređaja, kako u stambenim, tako i poslovnim prostorijama. Tragamo za nestalim i odbeglim licima, biološkim roditeljima ostavljene dece, za odbeglim podstanarima koji nisu platili kiriju, osobama koje su klijentu nanele emotivnu ili novčanu štetu,  ali i za starim, davno izgubljenim ljubavima”, nabraja Nikola Novak, detektiv i vlasnik agencije Anonimus iz Beograda.

Kaže da je njegova agencija, koja je jedna od stotinjak u Srbiji, jedina u regionu koja pruža usluge „medene zamke“, što je, ustvari “tehnika kojom se osoba „namami“ izuzetno privlačnom mladom damom ili muškarcem, a koji su stvarni saradnici agencije.

“To se najčešće dešava u noćnim klubovima, gde se diskretno uspostavi kontakt, s ciljem da se dođe do broja mobilnog telefona osobe koja nam je zanimljiva, a sve u cilju zakazivanja fiktivnog ponovnog susreta. Nekada je klijentima i to dovoljno, da znaju da bi partner tek tako dao broj svog telefona i zakazao viđanje sa drugom osobom, što indikuje, naravno, da je spreman na preljubu”, objašnjava Novak.

'Pune ruke posla'

Dina Filipović Grgurić, diplomirana kriminalistica, koja je 12 godina radila u osiguranju bivšeg hrvatskog predsjednika Franje Tuđmana, a koja je sada jedina žena koja se bavi detektivskim poslom u Hrvatskoj, kaže da i klijenti iz njene zemlje traže slične usluge, dodajući da njena agencija radi i na otkrivanju prevara kod osiguranja, na utvrđivanju povreda iz radnih obaveza, te pronalasku ukradenih predmeta.

Za razliku od iskustava iz Hrvatske i Srbije, u Bosni i Hercegovini, prema riječima Svete Avramovića, detektiva i vlasnika detektivske agencije 'Drina-Security', preovladavaju zahtjevi vezani za bračne prevare i pronalaske nestalih ili osoba koje se kriju.

Zapravo, u BiH, kaže Avramović, interes za angažiranje privatnih detektiva nije tako izražen kao u drugim zemljama regije.

Detektivka Filipović Grgurić, kaže da njena detektivska agencija 'Di-Dext'  ima pune ruke posla, ali kaže da bira s kim će sarađivati, čime ostaje sigurna i čista u svom poslu. Slično je i u agenciji Nikole Novaka, koji ističe kako usluge njegove agencije, osim u Srbiji, često traže i klijenti iz regije, ali iz Evrope, Amerike, pa čak i Australije.

Kao i u svakom poslu i detektivima se, kaže Novak, dešavaju neprijatnosti, ali i zanimljive situacije: “Od neprijatnosti mogu navesti primer kada su stanari okolnih zgrada primetili naše ekipe na terenu, koje su više dana čekale u okolini mesta prebivališta lice  za kojim se traga, i zatim nas prijavili policiji, misleći da smo tu zbog ko zna čega”.

I dok kolege iz BiH i Hrvatske radije ne bi navodili primjere, ni zanimljive, ni opasne, detektiv Novak, rado ih prepričava, naravno, kako kaže, štiteći identitet onih o kojima govori.

Kad se stvarnost pomiješa sa filmom o Jamesu Bondu

“Jednom nam se desilo da smo, prateći jednu bezazlenu informaciju jedne ženske osobe, došli do lica za koje se na kraju ispostavilo da je strani špijun koji boravi u našoj zemlji sa misijom, što smo prosledili nadležnim organima. Takođe smo došli do saznanja da naš građanin, koji je radio u javnom preduzeću, prodaje državne informacije jednoj stranoj ambasadi. I tu smo reagovali i to lice je snosilo posledice. Ima i onih bezazlenijih, čak zbunjujućih situacija, kada žena preko nas otkrije da je muž vara, ali sa drugim muškarcem. Kako to, što blaže saopštiti nesrećnoj dami? Ili kako, na što blaži način, saopštiti ženi da je muž u tajnoj vezi sa njenom venčanom kumom koja je takođe u braku? Jednom prilikom smo demaskirali jednu mušku osobu koja je vodila dvostruki život u dva grada, sa dve žene i dve porodice, i uspevao je to da sakrije godinama pod maskom službenih putovanja. U ovom poslu čovek se nagleda svačega, ali i nauči dosta toga o ljudskoj prirodi”, prepričava Novak.

Kaže i da svakodnevno dobija čudne zahtjeve.

“Ljudi gledaju filmove o Jamesu Bondu, pa onda misle da je to sve moguće u stvarnosti, da smo mi svemogući, tako da ti zahtevi odlaze do domena naučne fantastike. Takođe, ljudi se lažno  predstavljaju, traže pristup zabranjenim informacijama, traže da izvršimo krivično delo za njih.  Često nas pomešaju sa uterivačima dugova pa traže da im pomognemo da naplate dugovanje”.

Detektivski posao je, slažu se sve troje, posao bez radnog vremena, koji ne poznaje razliku između radne sedmice i praznika ili vikenda, dana i noći, a koji uprkos tome, zahtijeva visok stepen koncentracije i pažnje.

Detektiv, kažu, kao prvo - mora da voli svoj posao, a onda da bude snalažljiv, prilagodljiv, diskretan, neprimjetan, oštrouman, da ima dobru moć zapažanja, dobru memoriju i sposobnost logičkog zaključivanja, da je strpljiv, discipliniran, izdržljiv, da posjeduje dobru intuiciju, kao i sposobnost transformacije...

Rasterećivanje policije

Ipak, detektivka Filipović Grgurić ističe kako se za deset godina bavljenja ovim poslom nije imala potrebu kamuflirati.

“To je ta filmska percepcija i podsjeća me na seriju prekrasnih i duhovitih filmova s Peter Sellersom u glavnoj ulozi (Pink Panther).  Mislim, a to su i moje metode, da dobrom didaktikom, zdravim rezonom, uz pomoć klasične kriminalističke naobrazbe i s iskustvom možete, kao i legendarni Hercules Poirot, Sherlock Holmes i Miss Marple doći do istine, jer kad oljuštiš sve ostaje samo i jedino istina”.

Detektivska djelatnost u Hrvatskoj i Srbiji regulirana je zakonom, dok je u Bosni i Hercegovini ona ozakonjena samo u entitetu Republika Srpska, što objašnjava znatno manji broj detektivskih agencija u toj zemlji u odnosu na druge u regiji.

Od detektivskog posla, kažu, može se solidno živjeti, a naruku im ide i to što se policija ne bavi privatnim istragama te je uglavnom pretrpana poslom – “teška krivična djela imaju prioritet, a pri tom policija ne posjeduje vrijeme i ljudstvo da se posveti slučajevima manjeg ‘kalibra’”.

Detektiv Nikola Novak veli da privatne detektivske agencije ustvari rasterećuju policiju, ali i klijente, koji nakon dobijenih detektivskih nalaza u većini slučajeva osjete olakšanje.

Sve u svemu,  kažu, detektivski posao jeste težak, ali s obzirom na to koliko je isplativ, zanimljiv, i koliko sa sobom nosi uzbuđenja, on je veoma poželjan.

(DEPO PORTAL/BLIN MAGAZIN/aa)