Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. godine proveden je uz brojne nepravilnosti, nepoštivanje rokova i kršenje zakona, a preliminarni rezultati pokazuju ogromna razilaženja od statističkih podataka o broju stanovništva. Pored toga, samo 14,9% anketiranih građana i građanki smatra da će rezultati popisa u potpunosti prikazati realnu situaciju na terenu, pokazao je građanski monitoring popisa, proveden u okviru kampanje PopisMonitor.

Analiza građanskog monitoringa Popisa 2013, koje su danas predstavljene javnosti, pokazuje da je u nekim opštinama popisan mnogo veći broj osoba od stvarnog broja stanovništva, dok je u drugim opštinama vjerovatno došlo do nepopisivanja velikog broja građana/ki, te je popisan znatno manji broj ljudi od realnog. Najdrastičniji su primjeri opština Dobretići (SBK) i Ravno (HNK), u kojima je popisano 214%, odnosno 130% više osoba nego što je zabilježeno u demografskim podacima iz 2012. godine. Ogromne razlike zabilježene su i u Kantonu 10 u opštinama Kupres (67,06%) i Bosansko Grahovo (51,59%), dok je, sa druge strane, u opštini Istočni Mostar popisano čak 69,13% manje osoba od broja stanovništva iz 2012. godine. Najveće razlike između broja popisanih i broja stanovnika po statističkim podacima su zabilježene u Posavskom, Zapadnohercegovačkom, te Kantonu 10. Ogromne su razlike prisutne i kada se uporede različiti kantoni, a ovakav nesklad između rezultata popisa i statističkih podataka ukazuje na realnu mogućnost organizirane popisne prevare, zaključci su građanskog monitoringa popisa.

Pored analize preliminarnih rezultata popisa, predstavljeni su i rezultati analize kvalitete i implementacije zakonskog okvira za provođenje popisa, analize zvanične medijske kampanje koju je vodila Agencija za statistiku, kao i intervjui sa popisivačima i rezultati ispitivanja javnog mnijenja. Nažalost, zbog odbijanja nadležnih institucija da dostave informacije o kampanji, nije moguće bilo uraditi kvalitetnu analizu iste, kao i njenih efekata.

Ispitivanje javnog mnijenja pokazalo je da će skoro 40% stanovnika misliti kako rezultati popisa nisu slika realnog stanja, dok će samo 14,9% vjerovati potpunosti rezultatima. Povjerenje u institucije koje implementiraju popis je također nisko – tek 18,1% stanovnika je zadovoljno njihovim radom u potpunosti, dok je 29,4% djelomično zadovoljno. Situacija sa povjerenjem u rad EUROSTAT-a i EU delegacije na popisu je još gora – tek 15% je izrazito zadovoljno, a 28,2% djelomično zadovoljno. Građani/ke su nezadovoljni i dostupnošću, kao i kvalitetom informacija od strane nadležnih institucija, a tek 32,9% stanovništva smatra da na popisu nije ugrožena tajnost podataka. Konačno, oko jedne trećine ispitanika smatra da kampanje za etničko izjašnjavanje nisu ugrozile popisni proces, dok 44,7% ispitanika smatra da je popisni process ugrožen ovim kampanjama u manjoj mjeri.

Građanski monitoring popisa provelo je u udruženje građana “Zašto ne” u saradnji sa partnerima, koalicijom “Jednakost” i podgoričkim Centrom za demokratsku traniziciju, koji je sličan monitoring proveo nakon popisa 2011. u Crnoj Gori.
 
(DEPO PORTAL, BLIN MAGAZIN/md)